ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ

Βελτιώστε τη σχέση σας με το παιδί σας: Επικοινωνήστε μαζί του! 
 

Γρηγόρης Βασιλειάδης, M.Sc. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ http://users.in.gr/gvassiliades Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελληνίου Ψυχολογικού Συλλόγου Υπεύθυνος Τομέα Άσκησης Επαγγέλματος                    Τα προβλήματα των σχέσεων με τα παιδιά και τους συντρόφους μας πηγάζουν κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (95%) από τις συγκρούσεις αναγκών, και κατά ένα πολύ μικρότερο (5%) από συγκρούσεις αξιών.  Ακόμα κι όταν πρόκειται για συγκρούσεις αξιών, η πραγματική σύγκρουση προκύπτει από την ανάγκη που εμείς έχουμε να σκέφτεται το παιδί, ή ο σύντροφός μας, και να συμπεριφέρεται σύμφωνα με τις δικές μας αξίες. Επειδή, όμως, οι άνθρωποι δεν έχουμε εκπαιδευτεί να καταλαβαίνουμε τις ανάγκες μας, και επειδή φοβόμαστε να τις εκφράσουμε, συνήθως τις «μεταμφιέζουμε» κρύβοντάς τες πίσω από: Ø      Την κριτική που ασκούμε στους άλλους, Ø      Την άρνηση μας για συνεργασία, Ø      Την επιθετικότητα, Ø      Τα κηρύγματα και τις υποδείξεις μας στους άλλους, Ø      Τις σπασμωδικές ,μας αντιδράσεις, Ø      Τα παράπονα, και Ø      Την απομόνωσή μας. Όλες οι παραπάνω αντιδράσεις, και μια τεράστια ακόμη ποικιλία άλλων συμπεριφορών, είναι κάποιοι μόνο από τους μηχανισμούς που υιοθετεί το παιδί μας όταν δεν ικανοποιούνται οι πραγματικές του ανάγκες. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που το ίδιο το παιδί μας αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, που δεν του επιτρέπει να χρησιμοποιήσει τις νοητικές του ικανότητες, στο βαθμό που θα μπορούσε. Το πρόβλημά του μπορεί να συνδέεται με προστριβές μέσα στην οικογένεια, με συγκρούσεις με άλλα παιδιά, η με τους δασκάλους στο σχολείο του, με νεανικές ερωτικές απογοητεύσεις, με έλλειψη αυτοπεποίθησης, με έλλειψη σωστής διατροφής, με κάποια απογοήτευση για το σχολικό σύστημα ή την κοινωνία, καθώς και με πολλές άλλες αιτίες. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, βελτιώνοντας τις στενές σχέσεις με το παιδί μας, αρκεί να αποκτήσουμε την ικανότητα να καταλαβαίνουμε τις ανάγκες του, και βοηθώντας το να τις εκφράζει. Για να πετύχουμε πιο αποτελεσματική επικοινωνία με το παιδί μας είναι απαραίτητο –αφού πρώτα έρθουμε εμείς οι ίδιοι σε επαφή με τις δικές μας ανάγκες-  να του επιτρέψουμε να ανακαλύψει και να εκφράσει τις δικές τους ανάγκες σε μας με τον πιο καθαρό και ειλικρινή τρόπο. Μερικές από τις τεχνικές που θα βοηθήσουν αυτού του είδους την επικοινωνία μας με το παιδί μας είναι οι εξής: Αφήστε το παιδί να μιλήσει εκφράζοντας τις σκέψεις του χωρίς να το διακόψετε. Μη σταματάτε τον ειρμό της σκέψης του, κάθε φορά που εσείς έχετε την ανάγκη να προβάλετε τις δικές σας ιδέες. Όταν το διακόπτετε, σταματάτε την ροή της σκέψης και των λόγων του. Αυτή, όμως, η ροή μπορεί να φέρει στην επιφάνεια την αιτία του προβλήματος, που ούτε το ίδιο δεν έχει ακόμα ανακαλύψει.   Κοιτάξτε το παιδί στα μάτια και μη γυρίζετε το βλέμμα σας αλλού. Το σώμα σας να βρίσκετε ακριβώς απέναντι από αυτό και όχι στο πλάι. Δείξτε του ενδιαφέρον για ό,τι σας λέει και δώστε του να καταλάβει πως το ακούτε προσεχτικά συμμετέχοντας, και ότι ενδιαφέρεστε για ό,τι σας λέει.           Σε καμία περίπτωση μην αρχίσετε να κάνετε κριτική ή να δίνετε συμβουλές. Η τεχνική της ενεργητική ακρόασης είναι παρόμοια με την «μαιευτική μέθοδο» του Σωκράτη, που χρησιμοποιούσε ερωτήσεις, για να μπορέσει να εκμαιεύσει την αλήθεια, που ο άλλος έκρυβε μέσα του. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην υπάρχει κριτική, διαφωνία, ή απόρριψη κατά τη διάρκεια της ενεργητικής ακρόασης. Στο τέλος της συζήτησης μπορούμε να εκφράσουμε πως αισθανόμαστε. Όταν η συζήτηση θα έχει ολοκληρωθεί, εάν δεν συμφωνούμε,  έχουμε κάθε δικαίωμα να το δηλώσουμε. Στην διάρκεια όμως της ενεργητικής ακρόασης, μη κόβετε το παιδί με κριτική ή απόρριψη.           Κάντε ερωτήσεις που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε πιο καθαρά τι νιώθει το παιδί. Ερωτήσεις που θα βοηθήσουν κι εσάς και αυτό να καταλάβει πιο είναι το πρόβλημα. Για να μπορέσετε να βρείτε τις κατάλληλες ερωτήσεις θα σας βοηθούσε εάν φανταστείτε ότι είστε το παιδί. Αναρωτηθείτε πως νιώθει και τι του συμβαίνει. Έτσι θα οδηγηθείτε σε χρήσιμες ερωτήσεις. Το πιο πιθανό είναι στην αρχή η τακτική των ερωτήσεων να σας φανεί πιο δύσκολη από τις συμβουλές και τις επικρίσεις. Σίγουρα δεν είναι εύκολη. Όμως, οι περισσότεροι γονείς που τη δοκίμασαν, βρήκαν τη μέθοδο αυτή πολύ αποδοτική με εκπληκτικά αποτελέσματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ένας γονιός χρησιμοποιεί μηχανικά την τεχνική αυτή, το παιδί μπορεί να ξαφνιαστεί και να αντιδράσει αρνητικά, και ιδιαίτερα στην περίπτωση που έχει συνηθίσει να δέχεται συνεχή κριτική από τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του, θα δείξει κάποια επιφυλακτικότητα. Αν όμως εξακολουθήσετε να δείχνετε ενδιαφέρον και σταματήσετε την κριτική, θα έρθει η στιγμή που το παιδί θα ανοίξει την καρδιά του. Χρειάζεται βέβαια, να έχει κανείς κάποια ευαισθησία σχετικά με τον σωστό τόπο και χρόνο που θα πλησιάζει το παιδί. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να πιεστεί το παιδί να συζητήσει κάτι χωρίς να το θέλει. Σιγά – σιγά η ανάγκη του να σας πλησιάσει θα το βοηθήσει να ανοιχτεί, εάν βέβαια πρώτα του δώσουμε σημάδια ότι μπορούμε να τον δεχτούμε όπως είναι.           Μπορούμε επίσης να ζητάμε να επιβεβαιώσουμε εάν αυτό που καταλάβαμε απ’την επικοινωνία μας με το παιδί είναι σωστό, ή όχι. Αυτή η τεχνική βοηθά κάποιον να συνειδητοποιήσει και να εκφράσει τα συναισθήματά του. Επαναλαμβάνουμε απλά τα όσα μας είπε ο το παιδί με δικά μας λόγια. Αυτό βοηθά κι εμάς να διαπιστώσουμε εάν καταλάβαμε καλά αυτά που λεει το παιδί, κι εκείνο να νιώσει ότι το δεχόμαστε. Αν αισθανθεί πως δεν καταλάβαμε κάτι καλά, θα προσπαθήσει να μας το εξηγήσει με διαφορετικό τρόπο. Έτσι και εμείς και το παιδί θα αποκτήσουμε μια πιο καθαρή εικόνα για το τι απασχολεί τον καθέναν απ’τους δύο, τι σκέφτεται ή αισθάνεται. Οι τεχνικές αυτές που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια πιο αποτελεσματική επικοινωνία, μπορούν να φέρουν πολλή αγάπη κι αρμονία στις σχέσεις τόσο με τον σύντροφο μας όσο και με τα δικά μας παιδιά. Επειδή, όμως, απαιτούν έναν καινούργιο τρόπο σκέψης κι έκφρασης, θα ήταν καλό για αυτόν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει καλά αυτές κι άλλες τεχνικές να παρακολουθήσει σχετικά σεμινάρια, στα οποία διδάσκονται μαζί με πρακτική εξάσκηση. Εκείνο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η βάση της επιτυχίας σε κάθε μορφή επικοινωνίας είναι η διαθεσιμότητά μας να ακούσουμε, και η αγάπη!