Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΗ


Το παιδί μου δε διαβάζει…αν διάβαζε..Λένε μερικοί γονείς. Τι κίνητρα έχουν δώσει για αυτό;

Γονείς αρχίζει η σχολική χρονιά. ( που λέει ο λόγος από άποψη κράτους. Όμως δε θα σταθούμε εκεί, αλλά στον παράγοντα παιδί, σε συνάρτηση με τα κίνητρα για μάθηση που του έχετε δώσει ως γονείς)Είναι πολύ φυσιολογικό να μη διαβάζει ένα παιδί, αν δε ξέρει τη μέθοδο και το μηχανισμό της μάθησης. Αν σας πουν εσάς π.χ. να ράψετε ένα παντελόνι και δε ξέρετε, δε θα κοιτάξετε να το....
αποφύγετε; Να το αναθέσετε ή να μη το κάνετε ποτέ; Το παιδί για να μελετήσει θέλει κίνητρα.

Τα κίνητρα είναι μέρος του φαινομένου της υποκίνησης και παρακίνησης και παρέχουν εξηγήσεις για την εμπλοκή του ανθρώπου σε ορισμένες δραστηριότητες, για τις αιτίες και τις δυνάμεις που τον οδηγούν να υιοθετεί και να εκδηλώνει μια συμπεριφορά ( Ζαχαρής, 2003). Μπορεί να είναι εγγενή, να έχουν δηλαδή κληρονομική βάση όπως τα ένστικτα, ή μπορεί να είναι επίκτητα και να καλλιεργούνται κατά τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης του ατόμου με το περιβάλλον. Μπορεί να είναι φυσιολογικά, να εξυπηρετούν δηλαδή την ομοιοστατική λειτουργία του οργανισμού, βιολογικά, να εξυπηρετούν την επιβίωση του ατόμου, ή ψυχολογικά, να αναφέρονται δηλαδή σε εσωτερικές καταστάσεις και ανάγκες του ατόμου που σχετίζονται με την προσωπικότητά του, ή με τις συναλλαγές του με το περιβάλλον του.
Ως κίνητρο ορίζεται, κατά την Κωσταρίδου-Ευκλείδη (1998), οτιδήποτε κινεί, ωθεί ή παρασύρει ένα άτομο σε δράση, παρακινώντας το να ενεργήσει κατά συγκεκριμένο τρόπο ή να υιοθετήσει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Διάφορες θεωρίες έχουν τονίσει ότι η παρακίνηση μπορεί να πηγάζει από τον ίδιο τον οργανισμό, όταν στερείται κάτι που επιθυμεί, ή από μια τάση ανταπόκρισης προς κάτι που βρίσκεται έξω από αυτόν (Bigge, 2000). Τα κίνητρα δηλαδή, μπορεί να ωθούν το άτομο ενεργώντας από μέσα ή να το έλκουν ενεργώντας απ’ έξω. Ως κίνητρα, επομένως, ορίζονται τόσο οι εσωτερικές αιτίες της συμπεριφοράς όσο και οι εξωτερικές. Ο ρόλος των κινήτρων σ’ αυτή τη διαδικασία είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς προσανατολίζουν τη μαθησιακή επιλογή του μαθητή και καθορίζουν τον χρόνο και την ένταση της ενασχόλησής του μ’ αυτή (Ματσαγγούρας,1998). 
Λένε μερικοί γονείς παλιά τι κίνητρα έδιναν οι γονείς που ήταν αγράμματοι; Η απάντηση είναι ότι μπορεί να έδιναν εσωτερική παρόρμηση μεγάλη, και όχι γνώση αυτή καθ΄αυτή. Έδιναν με βάση το ένστικτο τους μεταφορικά μια σπρωξιά στο παιδί να πέσει να κολυμπήσει σε βαθιά θάλασσα, ενώ παράλληλα με την εσωτερική υποκίνηση το είχαν πείσει ότι είναι για το καλό του.Αυτό τώρα δε γίνεται, γιατί οι γονείς δε θέλουν τα παιδιά τους να εκπονούν , και τους δίνουν έτοιμες πληροφορίες.Οχι βαθιά Γνώση Παιδεία και Πνευματικότητα.
Άλλοι πάλι λένε είναι στο παιδί…. Γιατί το ένα παιδί της οικογένειας διαβάζει και το άλλο δε διαβάζει;
Αναφέρουμε από μελετητές, ότι υπάρχει και ο κληρονομικός παράγοντας Όμως οι γονείς οφείλουν να το ανιχνεύσουν έγκαιρα ,ώστε να καλλιεργήσουν τέτοιο έδαφος για να αμβλυνθεί η κληρονομικότητα, αν δεν είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
Σε κάθε περίπτωση δε μπορούν να καλλιεργούν ένα μπουμπούκι που είναι το παιδί, χωρίς να κοιτάξουν το χώμα ή τις ρίζες που είναι οι ίδιοι.
Η εσωτερική παρακίνηση συντελείται όταν ένα άτομο ασχολείται με μια δραστηριότητα λόγω της ευχαρίστησης και της ικανοποίησης που νιώθει καθώς μαθαίνει και ανακαλύπτει καινούρια πράγματα. Ένας μαθητής/τρια που παρακινείται από εσωτερικά κίνητρα αναλαμβάνει μια δραστηριότητα ως αυτοσκοπό, για την ηθική ικανοποίηση που του παρέχει και τη μάθηση που απορρέει απ’ αυτή. Η εξωτερική παρακίνηση λαμβάνει χώρα όταν η ενασχόληση με μια δραστηριότητα δεν προσφέρει ευχαρίστηση και δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για την επίτευξη ενός άλλου.
Η μάθηση είναι ένα φαινόμενο σύνθετο και πολύπλοκο, μια διαδικασία που ενεργοποιείται συνήθως από κάποιο ερέθισμα και ολοκληρώνεται με την πρόσληψη, την επεξεργασία και τη χρήση της πληροφορίας που κατέχει το άτομο (Πόρποδας, 1996). Κατά τον Bruner (στο Κολλιάδης, 1997), είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα όντα, σε σημείο που να θεωρείται ότι «η εξειδίκευση του ανθρώπου ως είδους είναι μια εξειδίκευση της μάθησης».
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που απασχολεί τη Γνωστική Ψυχολογία, ιδιαίτερο κλάδο της Ψυχολογίας που ασχολείται με τη γνωστική διαδικασία, είναι το πώς το άτομο μαθαίνει. Θεωρείται ότι η μάθηση είναι το αποτέλεσμα όχι μόνο της επίδρασης κάποιων παραγόντων που κινητοποιούν το άτομο, αλλά και μιας σειράς από σύνθετες και αλληλοσυσχετιζόμενες γνωστικές λειτουργίες.
Όσον αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία, η μάθηση είναι συνιστώσα πολλών παραγόντων που την επηρεάζουν και την καθορίζουν. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη την άποψη του Bruner (στο Bigge, 2000) ότι η σχολική εκπαίδευση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό όργανο του πολιτισμού, με το οποίο αναπτύσσονται και διευρύνονται οι διανοητικές ικανότητες. Ένας εξωτερικά παρακινημένος μαθητής εκτελεί μια δραστηριότητα για να πάρει κάποια αμοιβή ή για να αποφύγει κάποια τιμωρία. Τα εξωτερικά κίνητρα παρέχονται απ’ έξω και πρόκειται, κατά τον Καψάλη (1986), για διάφορες θετικές ή αρνητικές ενισχύσεις που δραστηριοποιούν τον μαθητή ώστε να επιτύχει έναν σκοπό.
Το παιδί που προσπαθεί να αντιμετωπίσε το δάσκαλο, να περάσει τους άλλους στο βαθμό, ή και να περάσει κάπου για να πάρει ένα πτυχίο, έχει εξωτερικά κίνητρα μιας απλής εκπαίδευσης,και όχι αγάπη προς τη μάθηση, λογιοσύνη, Παιδεία. Το παιδί στο οποίο δίνετε εσωτερικά κίνητρα φιλομάθεια,χωρίς ψυχολογικά χαϊδέματα, αυτό αποκτάει Παιδεία, λογιοσύνη, και Πνευματικότητα.Φιλομάθεια που είναι όπως η αναπνοή και όχι τις ώρες τους σχολείου.
Ολα αυτά του δίνουν τη βαθιά αυτοεκτίμηση η οποία εξαρτάται απο αυτά που πετυχαίνει πραγματικά, και όχι πλασματική αυτοπεποίθηση.
Ολα εξαρτώνται απο την οικογένεια (τώρα περισσότερο απο κάθε άλλη φορά αφού το κράτος είναι ανεπαρκές)η οποία αν δε ξέρει τους μηχανισμούς, καλό είναι να πληροφορηθεί, και να μην επαναπαύεται λέγοντας είναι στο παιδί, αφήνοντάς το στη μοίρα του.

Ελένη Παπουτσή
Εκπαιδευτικός-πολιτισμολόγος (ελ. επαγγελματ.)
M.ED

Δεν υπάρχουν σχόλια: